Geschiedenis
Info – Het Gebouw – De poort – De Geschiedenis – De organisatie – 5 jaar dSvG – De route
Ondanks dat de School van Gaasbeek, opgericht in 2013, een zeer jonge organisatie is, kan ze al een mooi palmares voorleggen. Door de organisatie van een aantal hoogstaande activiteiten, bijzonder veel residenties van nationale en internationale kunstenaars uit verschillende disciplines en regelmatig aangename publieke belangstelling. De reden van deze snelle start is ondermeer de ligging. Balancerend op de grens tussen het landelijke Pajottenland en het grootstedelijke, internationale Brussel, vormt deze plek een ideale uitvalsbasis voor de creatie van kunst en voor de reflectie over de creatie zelf. Tegelijkertijd vormt ze een rustpunt dat doet vertragen, nadenken en concentratie oproept.
Een uitnodiging om essentieel bezig te zijn met de wereld en met de kunsten.
De School van Gaasbeek kijkt terug op een lange en bijzonder rijke voorgeschiedenis. De school stond namelijk aan de bakermat van de zogenaamde “Vlaamse golf” die eerst Vlaanderen en nadien heel Europa overspoelde. Het was hier dat in 1978 “Schaamte vzw” werd opgericht, de organisatie die later zou uitgroeien tot het Kaaitheater. Pat Van Hemelrijck, Josse De Pauw, Luc Desmet, Eric De Volder, Dirk Pauwels, Anne Teresa De Keersmaeker en Jan Lauwers waren bij het begin van hun carrière lid van de vereniging. Zelfs Jan Decleir was een tijd een gewaardeerd lid! De meeste van hen hebben toen in het schooltje gerepeteerd, vergaderd. Op de speelplaats ging einde mei 1978 de eerste voorstelling ‘Radeis wegens Ziekte. Theater zonder veel cinema’ in première van het inmiddels legendarische gezelschap Radeis. In 1986 werd de vereniging geherstructureerd tot het huidige Kaaitheater.
De rest is geschiedenis.
Ondanks het feit dat de School van Gaasbeek zeker geen historische pendant van “Schaamte vzw” wil zijn, kan de historische waarde worden ingezet om de huidige werking te versterken en om betrokkenheid, dialoog en wederzijds engagement tussen meer ervaren en jongere generaties kunstenaars op gang te brengen. De aanwezigheid van Hugo De Greef als voorzitter van de raad van bestuur en Hugo Van Den Driessche als lid van de raad van bestuur zal er ook voor zorgen dat er een historische link tussen beide ‘tijdperken’ kan worden gelegd en levendig blijft. Dat wordt zeer tastbaar in het jaarlijkse SeptemberFestival. Dan brengen we ‘ervaring en vernieuwing’ samen. En dat lukt. In elke editie van het SeptemberFestival was het opvallend hoe ook het publiek geniet van de ervaring én van, wat al wat moeilijker ligt, de vernieuwing.
Sinds de zomer van 2013 stelt de gemeente Lennik het oude gemeentehuis en dorpsschooltje in Gaasbeek opnieuw ter beschikking om er culturele activiteiten te ontwikkelen. Vanwege de rijke geschiedenis en de unieke ligging in de rurale rand rond Brussel, besloten Hugo De Greef, Stefaan Loeckx, Elke Janssens, Christel Simons, Hugo Van Den Driessche en Karlien Vanhoonacker om zich te engageren voor het project: De School van Gaasbeek was geboren.
Tekst van Josse De Pauw over de School van Gaasbeek.
1.
Op vraag van de initiatiefnemers van de nieuwe vereniging ‘de School van Gaasbeek’ stelde de gemeente Lennik in de zomer van 2013 het voormalige gemeentehuis en het aanpalend dorpsschooltje in Gaasbeek ter beschikking met als doel culturele activiteiten te ontwikkelen. De naam zelf ‘platform voor creatie en residentie’ houdt al een heel programma in. In essentie wordt het een werkplek voor kunstenaars met residentiemogelijkheden en een omgeving voor publieke culturele activiteiten.
Een aantal mensen uit de culturele sector zijn de oprichters van de vereniging ‘de School van Gaasbeek’: Hugo De Greef, Stefaan Loeckx, Elke Janssens, Christel Simons, Hugo Vanden Driessche en Karlien Vanhoonacker. Zij zetelen als bestuurder in ‘de School van Gaasbeek’. Inmiddels kwamen er leden bij: Liesbeth Bernolet, Koen De Visscher, Gudrun Heymans en Jonas Rutgeers! De energie die deze ervaren leden willen steken in het ontwikkelen van dit project getuigt van een engagement voor een initiatief dat zijn plaats kan verwerven in de culturele bedrijvigheid. Hopelijk toont het voldoende aan dat deze unieke opportuniteit ernstig wordt genomen en dat er genoeg potentie zit in dit project om essentieel werk prominent te lokaliseren. Inderdaad een plek met energie.
3.
‘De School van Gaasbeek’ is een werkplaats en residentieplek voor kunstenaars. De vereniging startte in 2014. Sinds dan zijn er al heel wat kunstenaars die gebruikt gemaakt hebben van de werkplek. En ‘De School van Gaasbeek’ organiseerde jaarlijks haar SeptemberFestival.
Binnen een huidig uiterst dynamisch kunstenlandschap met de uit hun voegen barstende, volgelopen (Brusselse) werkplaatsen voor kunstenaars dient zich een mogelijkheid aan, atypisch binnen het bestaand aanbod en met een zeer eigen kunnen.
Dit is een unieke opportuniteit. Hier kan invulling gegeven worden aan zowel een aantal noden in de kunsten als aan nieuwe mogelijkheden die deze infrastructuur biedt en de plaats waar het zich bevindt. De plek heeft een energie.
Energie verspil je niet, dat zet je om schone en goede dingen te doen.
4.
‘De School van Gaasbeek’ loopt een traject. De activiteiten in de eerste jaren, van 2014 tot 2016, brachten al heel snel een drukte in de klaslokalen voor diverse werksessies en in de appartementen voor de residenten. Voornamelijk Vlaamse maar ook buitenlandse kunstenaars schoven aan. Het dorpje, bevolkt met kleurrijke en enthousiaste gasten, werd er haast vrolijker door. Deel van die eerste rit van het traject was het SeptemberFestival. Nu al drie edities lang kwam ‘ervaring en pril talent’ samen. Grote namen én nieuwe talenten speelden op het festival stukjes ongekend werk, aanpassingen van bestaande dingen, verrassingen, …! Opmerkelijk: de grote namen traden gratis op! Als een soort ondersteuning voor dSvG, uit respect voor de jonge generatie en om de mogelijkheid te hebben iets ‘heel aparts’ te doen.
En het festival is een aardig en laagdrempelig aanbod voor de mensen van Gaasbeek en Lennik. ‘De School van Gaasbeek’ kon iets teruggeven … én de werking een publieke dimensie geven.
5.
En het traject loopt verder.
‘De School van Gaasbeek’ wil vanaf 2017 haar werking rond een aantal kernactiviteiten focussen en beter structureren. Regelmatig zullen kunstenaars uitgenodigd worden om in de plek te werken en te resideren. De oproep hiervoor, een open call, omschrijft het werkkader dat ons interesseert en dat we willen werkruimte bieden. In 2016 liep de eerste oproep met als vraag ‘Vanaf 2017 organiseert deSchoolvanGaasbeek interdisciplinaire residenties voor kunstenaars die op zoek zijn naar een plek voor onderzoek, verdieping en reflectie. De School speelt haar unieke locatie in de rurale rand rond Brussel uit om een mentale en fysieke ruimte te creëren waarbinnen kunstenaars kunnen nadenken over hun artistieke praktijk, kunnen experimenteren en hun repertoire kunnen opbouwen. De SvG richt zich hierbij tot kunstenaars die bewust bezig zijn met ‘het uitbouwen van een eigenzinnige en duurzame artistieke praktijk’. Ze wil voor deze kunstenaars een ‘veilige’ context creëren waar ruimte is voor onderzoek, risico, twijfel en falen.’.
Uit de oproep werden de projecten van Alain Franco, Anna Luyten, Johannes Arnauts, Ina Geerts, Nele Vereecken, Eveline Van Bauwel, Julia Solberg, Pitcho en Jolien Naeyaert geselecteerd. Zij zullen in 2017 werken in ‘De School van Gaasbeek’. Er volgen nieuwe oproepen in de loop van het jaar.
Dit wordt een belangrijke nieuwe piste voor ‘De School van Gaasbeek’. Daardoor zal ‘De School van Gaasbeek’ zich kunnen profileren met een aantal kunstenaars en hun werk.
Verder blijft ‘De School van Gaasbeek’ open staan voor vragen die een meerwaarde kunnen zijn voor de betrokken kunstenaar en voor ‘De School van Gaasbeek’. Zo zal de Japanse Rosas danseres Fumiyo Ikeda regelmatig in de school werken. In de eerste dagen van 2017 was dat al zo. En zo zal de Kuiperskaai, een succesvol jong theaterensemble dat zijn eerste residentie had in Gaasbeek in 2014, haar volgend werk repeteren in Gaasbeek. Als deel van de volgende stap in het schooltraject worden er een aantal lange termijn samenwerkingen afgesproken met collega’s. Zo zal MuseumCultuur van CC Strombeek regelmatig kunstenaars laten resideren in ‘De School van Gaasbeek’ als onderdeel van hun tentoonstellingsparcours. Het Kaaitheater begint in 2017 met een langdurig residentieprogramma met 5 kunstenaars. Gaasbeek is één van hun werkplekken.
Op regelmatige momenten wil ‘De School van Gaasbeek’ kleine voorstellingen, concerten organiseren. Door de eigenheid van de plek blijft het opzet bescheiden. Maar wel van een uitzonderlijke kwaliteit. Het eerste concert in die reeks was de avond met Walter Hus in december 2016. De componist, pianist speelde en introduceerde nieuwe en oudere composities. Meerdere avonden volgen.
De drie edities van het SeptemberFestival waren mooie successen. Het is duidelijk dat dit een blijver is. In 2017 zal de vierde editie vallen op 8, 9 en 10 september. Wellicht verruimt de formule wat. Bijvoorbeeld wat langere reeksen en wat meer gespreide punctuele activiteit in de zomer. In elk geval blijft het een moment waar mooie namen uitgenodigd worden én vooral nieuw talent wordt gepresenteerd aan een breder én een lokaal publiek.
6.
Dit voor zover de werking van ‘De School van Gaasbeek’. Maar ‘De School van Gaasbeek’ is ook een gebouw en het bevindt zich in een specifieke omgeving.
Het vroegere dorpsschooltje en het oude gemeentehuis zijn nu een thuis van ‘De School van Gaasbeek’. De gemeente Lennik stelde niet alleen het gebouw ter beschikking maar installeerde de ruimten ook instap klaar.
Doch een infrastructuur vraagt zorg en moet bij tijd en wijle grondig hersteld of zelfs gerestaureerd worden. Ook zo deze gebouwen. Daarom heeft de gemeente in haar meerjarige begroting een aantal werken ingepland. Dat is het herstel en opnieuw optrekken van de muur van de speelplaats, het heraanleggen van de speelplaats en de plaatsing van een nieuwe schoolpoort.
‘De School van Gaasbeek’ heeft ervoor gekozen om deze gelegenheid aan te grijpen om de uitvoering van deze werken een uitzonderlijke architecturale kwaliteit te geven. Het architectenbureau Robrecht&Daem zijn bereid gevonden om te ontwerpen. Voor ‘De School van Gaasbeek’ en voor de gemeente Lennik een uitzonderlijk genoegen om deze kwaliteit in huis te halen. Het kondigt niet alleen degelijk werk aan, het garandeert ook een uitzonderlijke uitstraling van het gebouw voor de komende decennia.
De eerste geplande en door de gemeente gefinancierde werken zullen in de loop van 2017 uitgevoerd zijn. Doch dit is voor ‘De School van Gaasbeek’, Robrecht&Daem en de gemeente Lennik slechts een eerste fase. In volgende fasen wordt het oude gemeentehuis heringericht, de zolder van de schoolgebouwen gebruiksklaar gemaakt, …. Waarbij de bruikbaarheid van de infrastructuur sterk wordt verbeterd maar wat ook een uitmuntende architecturale kwaliteit moet krijgen. Om dit mogelijk te maken wil ‘De School van Gaasbeek’ naast de inbreng van de gemeente bijkomende fondsen verwerven langs verschillende programma’s zoals crowdfunding en donaties.
7.
In 2016 is dSvG al gestart met de ‘vrienden van de School van Gaasbeek’. Mede op initiatief van, Piet Van Waeyenberge, inwoner van Gaasbeek en voorzitter van de vrienden werd een avond georganiseerd op 28 juni 2016. Om de werking van dSvG financieel te steunen. Er werd een recital aangeboden door Jos Van Immerseel. Aansluitend was er een wandelbuffet. Het was een succes. We kennen nu 125 vrienden (onderaan de lijst). Dit is een belangrijke steun voor dSvG, wetende dat in 2016 geen andere overheden dan de Provincie financiële steun verleend hebben. In 2017 volgt een volgende vriendenavond op 27 juni.
8.
Gaasbeek is een van de mooiste gemeentes van Vlaanderen. Midden in het aantrekkelijke Pajottenland, met het kasteel van Gaasbeek en het domein van Groenenberg, wandel- en fietsroutes, een boerenmarkt.
Gaasbeek kent geen verstedelijking en heeft haar landelijke karakter behouden. Wat nu zorgvuldig bewaakt wordt. Dat is een aantrekkingspool voor kunstenaars. De voordelen van de landelijke omgeving zijn legio, en sinds eeuwen geroemd door kunstenaars en kunstenaarscollectieven. Weg van de drukte van de stad, stilte, rust, tijd, onthaasten, Kunst en ecologie is trouwens de nieuwe avant-garde, een eigensoortig samengaan van kunst en maatschappelijke interventie. Deze werkplaats kan inspelen op deze groep kunstenaars met een duidelijk politiek en maatschappelijk toekomstgericht plan.